Бутун дунё кибермаконида рақамли технологиялар шиддат билан ривожланаётган бир даврда бундан фойдаланишнинг ҳам ўз маданияти яъни кибермаданият шаклланмоқда. Ахборот асрида тилга олинаётган “Кибермаданият” атамаси ўзи нима ва бунда биз нимани англашимиз лозим?
Кибермаданият — бу интернет ва рақамли технологиялардан фойдаланишдаги маданият, ахлоқ ва масъулият қоидалари мажмуасидир.
Яъни, кибермаданият инсоннинг онлайн муҳитда ўзини қандай тутиши, бошқаларга ҳурмат билан муносабатда бўлиши ва ахборот хавфсизлигини сақлашини англатади.
Қисқача таъриф:
Кибермаданият — бу рақамли оламда ундан онгли, маданий ва масъулиятли фойдаланиш маданиятидир.
Кибермаданиятнинг асосий таркибий қисмлари:
- Киберхавфсизлик — шахсий маълумотларни муҳофаза қилиш, пароллардан тўғри фойдаланиш.
- Киберэтикет — интернетда мулоқот қоидаларига риоя қилиш (ҳурмат, одоб, сўз танлаш).
- Ахборот маданияти — фейк янгиликларни ажрата билиш, ишончли манбаларни танлаш.
- Рақамли масъулият — ўз ҳатти-ҳаракатларининг оқибатини англаш (мисол: кибербуллинг* ёки ҳақоратли изоҳлар).
- Онлайн мулоқотда одоб — ижтимоий тармоқларда ёзган сўзларинг ортида ҳам одам борлигини унутмаслик.
Агар сен интернетда бошқаларга ҳурмат билан ёзсанг, шахсий маълумотингни ҳимоя қилсанг ва ёлғон маълумот тарқатмасанг — демак сенда кибермаданият бор.
*Кибербуллинг — бу рақамли воситалар орқали бошқаларни руҳан ёки ҳиссий жиҳатдан зўравонлик қилиш, таҳдид қилиш ёки ҳақоратлашдир.
Маълумотлар асосида Салават Абдураҳмонов тайёрлади.
