"Эй Аллоҳнинг раҳматидан умидвор инсон. У раҳматнинг ҳақини тўла! Сен унга қодирсан. Унинг ҳақи — Аллоҳнинг махлуқотларига раҳм-шафқат қилишинг, уларга нисбатан холис ниятда ёндашишингдир. Ҳақни тўламасдан ҳаргиз унга эришолмайсан...
Ўз нафсингизга, унга қарши курашиш билан, уни яхшиликка буюриш, ёмонликдан қайтариш ва шунга одатлантириш билан раҳм қилинг! Инсонларга эса, уларни яхшиликка буюриш, мункар ишлардан қайтариш, уларга нисбатан самимий бўлиш ва уларнинг қўлларидан ушлаб, Аллоҳнинг эшигига етаклашлик билан раҳм қилинг! Раҳм-шафқат мўминларнинг сифатларидан биридир. Қалби қотиш эса кофирларнинг сифатларидан. Шундай экан, алоқани узганлар билан алоқа ўрнатинг, сизни маҳрум қилганларга совға улашинг, зулм қилганларни кечиринг! Агар шундай қилсангиз, арқонингиз Аллоҳнинг арқонига уланади..."
AбдулҚодир Жийлоний
—
Изоҳ:
Биз бировга раҳм-шафқат кўрсатиш деган гапни тор доирада тушуниб қолганмиз. Раббимиз қалбимизга раҳм туйғусини ўрнатиб, бизларни шу буюк сифат билан мукаммал равишда сифатланишимизни хоҳлади. Қачонки бу сифатни тўғри тушуниб, ўзимизга сингдира олсак, шундагина У зотнинг раҳматига эришамиз. У зот Ўзини "Роҳман" яъни "Ўта раҳмли, марҳаматли" деб номлади. "Роҳман" сурасида У зот: "Ўта раҳмли, марҳаматли зот. У Қуръонни ўргатди.." дейди. Яъни марҳаматининг энг юксак кўриниши, инсониятга Қуръонни ўргатишидир. Чунки унда, ҳақ ва ботилни, яхши ва ёмонни таниш, ҳар бир ҳақдорнинг ҳаққини билиш, ҳар бир инсоннинг масъулияти ва вазифаси, хуллас, дунёда ҳам, охиратда ҳам яхши ва бахтли яшаш учун илоҳий барча кўрсатмалар мавжуд. Демак, ўз бандаларига тўғри йўлни кўрсатиши, У зотнинг буюк марҳаматидан экан.
Биз ҳам, инсониятга раҳмат бўлиб келган дин вакиллари, раҳмат Пайғамбарининг умматлари, раҳмат бўлиб нозил бўлган Қуръон шайдолари ўлароқ, энг аввало ўз нафсимизнинг хоҳишларига қарши туриб, уни тарбиялашимиз ва бу ишимизни ўзимизга раҳм-шафқат деб тушунишимиз керак. Қолаверса, ўзимизни жоҳилликка мубтало бўлиб, Аллоҳни танимай ўтиб кетишдан, бўйнимиздаги ҳақларни адо қилмасдан шарманда бўлишдан ва натижада жаҳаннам оловига тушишдан асраганимиз каби, бошқаларни ҳам бу ёмонликлардан асрашга ҳаракат қилишимиз керак. Атрофимиздагиларни, жамиятимизни ўқишга, илм-маърифатга, ҳар бир илмни ўз мутахассисидан ўрганишга чақиришимиз зарур ишлардандир. Бу ҳам халққа қилинадиган раҳм-шафқатнинг бир кўриниши. Чунки, илмли - маърифатли жамиятда золим, ўғри, муттаҳам, лаганбардор, порахўр юзсизлар бўлмайди. Одамларнинг ҳаққини ейишдан ҳазар қиладиган, фақат қорнини, томоғини ўйламасдан, бу ҳаром луқмаларнинг зиёни дунёда ҳам, охиратда ҳам ўзига уришини англаб етадиган, ўзаро алоқани фақат моддият асосида эмас, балки Аллоҳнинг розилиги асосида қурадиган жамият — илм билан, маърифат билан пайдо бўлади. Илму маърифат улашиш эса, ўзаро раҳм-шафқатнинг натижасидир.
Ўзимизга ҳам, бошқаларга ҳам марҳамат билан муомала қилайлик. Зеро, бир кичик ҳайвоннинг азобланаётганини, оловда ёниб, қийналаётганини кўрсак, унга раҳмимиз келиб кўзларимиз ёшланадию, ўз қариндошларимизни, миллатдош, ватандошларимизни, ўзимиз каби инсон зотини дўзах оловига тушиб азобланиш эҳтимоли борлигини кўрганда кўз юмамиз. Инсонларга яхшиликни гўзал услубда, энг гўзал ахлоқда, энг чиройли муомалада улашайлик. Бу Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам услублари, йўллари. Аллоҳ бизга фазлу карами ва марҳамати билан муомала қилсин!
