Мутаассиблик - (араб. متعصب ва грек. Φανατισμός тарж. фанатизм) - маълум бир мафкура ва қарашларга, айниқса, диний-фалсафий, миллий ва сиёсий соҳаларда ҳаддан зиёд, кўр-кўрона ва ҳиссиётларга берилиб эргашиш ва уларга амал қилиш. Қандайдир тушунчаларга, эътиқодга ёки дунёқарашга содиқликнинг энг сўнгги даражаси.

Мутаассибликнинг энг кенг тарқалган кўриниши бу - диний мутаассиблик. Мутаассиблик, фанатизм - бирон эътиқодга ёки дунёқарашга ўта берилганлик, бошқа ҳар қандай қарашларга тоқат қила олмасликдур. Динда мутаассиб бўлиш жуда ёмон оқибатларни келтириб чиқаради

Бугунги кунда юртмиздаги хотиржамлик ва барқарорлик туфайли халқимиз барча ибодатларни эмин Эркин қилмоқдалар, ҳонадонларда тўю томошалар, байраму шодиёналар бўлмоқда. Бу неъматларга чин маънода шукрона қилиш ва уларнинг қадрига етиш керак.

Дин ниқобидаги турли бузғунчи оқим ва фирқалар мамлакатдаги тинчлик, осойиишталик, миллатлар ва динлар ўртасидаги аҳилликка рахна солиш мақсадлардан қайтганлари йўқ Бу эса хар биримиздан доимо хушёрлик ва огоҳликни, ёшлар тарбиясига маъсулият билан ёндошишни, уларнинг диний билими ва саводхонлигини тинмай ошириб боришни, шу йўл билан жахолатга қарши маърифатни қарши қўйиб улар қалбини четдан бўлаётган барча хуружлардан қатъий ҳимоя этишни талаба этади.

Ёшларимизни турли хил ёт оқимлардан ҳимоя қилиш динда мутаассибона эътиқодда бўлиш ва соф исломий эътиқоддан бехабарлик сабаб жамиятда беқарорлик ва фитналарни келтириб чиқаради. Жаҳолатдан ўзини асраш ҳар бир эътиқодли инсоннинг мусулмон сифатидаги бурчидир.

Бугунги кундаги кўплаб муаммоларнинг илдизи мутаассиблик ва ҳаддан ошиш эканлигини ҳаммамиз чуқур англашимиз лозим. Динда мутаассибона ҳаракат, динда чуқур кетиш, ҳаддан ошиш, Қуръон ва Суннатда келган таълимотларга зид равишда ўз фикрига эргашишдир.

Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам эса: «Динда ҳаддан ошишдан эҳтиёт бўлинглар. Чунки, сизлардан олдин ўтганларни динда ҳаддан ошишлик ҳалок қилгандир» деб уқтирганлар.

Диний мутаассиблик икки кўринишда намоён бўлади. Биринчиси, бошқа динларга нисбатан мутаассиблик. Иккинчиси, динда мутаассибона ҳаракат қилишдир.

Диндаги мутаассиблик - куфр ва ширк, асоссиз такфир, ноҳақ қон тўкишнинг сабабидир. Мутаассибнинг иши эса илоҳий таълимот бир ёнда қолиб шахсий тор тушунчалар учун курашиш, шу йўлда ўзига қарши чиққанларни кўр-кўрона душман эълон килиш, бу юлда диний шиорлардан фойдаланиш ва аслида эса илоҳий динга эмас, балки шахсий фикрларга бошқаларни куч билан мажбурлашдир.

Турсунпўлатов Азизбек
Мир Араб олий мадрасаси талабаси